Cryptocurrency is booming. Maar wat is cryptocurrency eigenlijk? In dit blog leggen we je dit uit.
Wat is het?
Cryptocurrency staat voor cryptographic currency. Oftewel: versleuteld geld. Waar we allemaal de euro’s en dollars kennen als munteenheid is er op internet ook een ontwikkeling gaande om de nadelen van traditioneel geld op te heffen. Cryptocurrency kun je in die zin zien als internetgeld. Van de bekendste cryptocoin heb je ongetwijfeld wel gehoord: Bitcoin. Veel mensen kennen Bitcoin ‘als die internetmunt waarmee je anoniem kunt betalen’ of ‘als die munt die online criminelen gebruiken om zich mee te laten betalen’. Allebei gedeeltelijk waar. Om uit te leggen hoe cryptocurrency werkt is het belangrijk om de techniek achter cryptocurrency zoals de Bitcoin enigszins te begrijpen. Het innovatieve van bijvoorbeeld de Bitcoin is dat het een volledig decentrale munt is. Er is geen centrale instantie die Bitcoins beheert of uitgeeft. Bij traditioneel geld zijn er altijd ’trusted parties’ die als tussenpersoon fungeren: banken. Als je dus geld van jezelf naar iemand anders overmaakt, dan passeert jouw geld altijd eerst de bank. Bij cryptocurrency werkt dit anders. Daarmee kun je rechtstreeks ‘geld’ (in de vorm van cryptocurrency zoals bijvoorbeeld Bitcoin) overmaken naar een ander persoon zonder tussenkomst van een derde partij. Het voordeel daarvan is dat transacties in principe veel sneller en goedkoper kunnen plaatsvinden. Het maakt daarbij uiteraard ook niet uit waar die persoon zich bevindt. Dat kan in Nederland zijn of elders op de wereld. De kracht van cryptocurrency zoals Bitcoin is verder dat het in principe volledig fraudeproof is.
Blockchain
Maar hoe werkt dit dan in de praktijk? Daarvoor is het belangrijk om te weten hoe de techniek achter Bitcoin en andere internetmunteenheden werkt: via de blockchain. De blockchain kun je zien als een grote database waarin alle transacties staan opgeslagen. Het is eigenlijk een digitaal grootboek. Dit is echter, en dat maakt het uniek, geen centrale database die op één plek staat. Nee, deze database wordt continue gekopiëerd en bijgewerkt, over alle gebruikers. Er is dus niet één database, maar er zijn er miljoenen die dezelfde gegevens bevatten. Dit maakt het gelijk fraudeproof. Stel dat een hacker in zo’n database een transactie zou proberen te wijzigen, dan is dat slechts op één plek uitgevoerd. Er zijn echter miljoenen kopiën van de blockchain-database in omloop. Die blockchains synchroniseren wijzigingen onderling waarbij er dan gelijk zou worden gedetecteerd dat er een verschil zit in een transactie. De meerderheid zou dan deze wijziging weigeren, omdat deze niet overeenkomt met wat in de resterende blockchain databases staat. Het is uiteraard ondoenlijk om tegelijkertijd miljoenen databases te ‘hacken’. Door dit principe in combinatie met wiskundige crypografische (vandaar de naam cryptocurrency) versleuteling is fraude nagenoeg onmogelijk geworden.
Blockchain wordt, zo is mijn overtuiging, één van de grootste revoluties van het internet. De decentrale blockchain technologie kan namelijk voor veel meer zaken gebruikt worden in de toekomst, zaken waarvoor we nu nog ’trusted parties’ nodig hebben. Denk aan het decentraal opslaan van handelscontracten, arbeidsovereenkomsten of contracten waarvoor je nu nog een notaris nodig hebt als vertrouwde derde partij. Of denk aan onze recente verkiezingen, waarbij we nog met ouderwets rood potlood een vakje stonden in te kleuren. Digitaal stemmen waarbij de stemmen worden opgeslagen in een blockchain en er, door de decentrale opzet van blockchain, niet mee gefraudeerd kan worden. Ik geloof zelfs dat we bureaucratie bij overheden, gemeentes en bedrijven fors kunnen verminderen door middel van blockchain omdat er domweg veel minder menselijke controlemechanismen noodzakelijk zijn. De mogelijkheden van blockchain zijn eindeloos. We staan echter nog maar aan het begin van deze revolutie.
De waarde van cryptocoins
Terug naar de cryptocurrency. Zoals je inmiddels wel duidelijk is, is deze vorm van digitaal ‘geld’ één van de toepassingsmogelijkheden die gebruik maakt van blockchaintechnologie. Het is echter wel een zeer interessante toepassing. Want wees eerlijk, de toegevoegde waarde van traditionele banken wordt er niet groter op. Rente op je spaarrekening krijg je al jaren amper meer, de kosten om te bankieren nemen wel steeds verder toe en als je op vrijdagavond een transactie doet naar een andere bank mag je rustig tot maandag wachten voordat deze verwerkt is. Feitelijk een zeer ouderwets en inefficiënt systeem om onderling geld over te maken. Maar dan zul je zeggen: wat is zo’n Bitcoin nou waard? Goede vraag: het is eigenlijk ook heel abstract. Een Bitcoin is eigenlijk niets anders dan een bepaalde ‘code’ in de blockchain. Een regeltje bits en bytes. Hoe kun je daar nou waarde aan hechten? Mijn stelling daarop is dan: wat is eigenlijk de waarde van traditioneel geld? Vroeger was dat duidelijk. Toen was geld gekoppeld aan goud. Als jij 1000 gulden had, dan wist je dat die 1000 gulden een bepaalde hoeveelheid goud vertegenwoordigde. Strict gezien kon je toen naar je bank stappen en de bijbehorende hoeveelheid goud opeisen die overeenkwam met jouw guldens. Dit noemden we de gouden standaard. Feitelijk bepaalde de koers van goud (en zilver) de waarde van goederen en diensten. Goud was dus de vaste rekeneenheid. Echter is dit principe in 1971 losgelaten. Sinds dat jaar is de waarde van geld niet meer gekoppeld aan de goudkoers. Dat bood natuurlijk enorme mogelijkheden voor overheden en banken. Er kon maar raak geprint worden. Echter had dit natuurlijk wel als effect dat sindsdien de enige waarde van traditioneel geld de waarde is die de gebruikers eraan toekennen. In de basis is geld helemaal niets. Een stukje geprint papier of een digitaal regeltje in een bankcomputer. Slechts omdat wij burgers ‘waarde hechten aan geld’ en het als ruilmiddel accepteren maakt dat geld ‘iets waard is’. Geld werkt alleen nog omdat we er met z’n allen (nog) massaal in geloven, in de fictieve waarde daarvan.
In dat verlengde is het dus al beter verklaarbaar waarom mensen waarde hechten aan cryptocurrency zoals de Bitcoin. Er is een schaarste aan Bitcoins (er kunnen er maximaal 21 miljoen van uitgegeven worden waarvan er nu ruim 16 miljoen van in omloop zijn) en mensen hebben vertrouwen in Bitcoin als alternatief voor traditioneel geld. Je zou het ook een veilige haven kunnen noemen, geen gek idee in deze tijd waarin de Europese Centrale Bank in een bizar tempo geld aan het bijprinten is. Op de waarde van Bitcoin kun je speculeren, en dat wordt dan ook driftig gedaan. Via zogenaamde exchanges kun je geld (of fiat, zoals we dit noemen in cryptocurrencyland) omwisselen voor Bitcoins. De EUR / BTC koers is echter, net als bij gewone valuta, variabel. Zo is op moment van schrijven 1 Bitcoin ongeveer € 2400,= waard. Deze koers is echter volatiel en wordt, zoals alles in onze economie, bepaald op basis van vraag en aanbod. Omdat het nog relatief nieuwe technologie is zie je soms enorme koerspieken en dalen (of een hoge volatiliteit zoals de economen het noemen). Het kan dus zo zijn dat de koers per dag enkele honderden euro’s stijgt of daalt. Als je daarop speculeert en je schat het goed in, dan kun je er een leuk zakcentje aan verdienen dus.
Acceptatie
Belangrijker om te weten is echter dat Bitcoin steeds vaker geaccepteerd wordt als wettig betaalmiddel. Er zijn steeds meer landen die Bitcoin (of BTC, zoals de afkorting luidt) accepteren als officiëel betaalmiddel. In Azië komen al steeds meer pinautomaten waarin je BTC kunt omruilen tegen cash geld. De acceptatie van BTC geldt ook voor steeds meer bedrijven. De bekendste organisatie in Nederland die Bitcoins accepteert als betaalmiddel ken je ongetwijfeld: Thuisbezorgd.nl. Natuurlijk kost jouw pizza dan geen hele Bitcoin (zou een dure grap worden) maar bijvoorbeeld 0,0005 BTC. En om dan gelijk een leuke anekdote hierover te vertellen: toen de Bitcoin werd uitgevonden een jaar of 7 geleden was de eerste transactie daarmee het bestellen van 2 pizza’s. Het pizzarestaurant kreeg voor die 2 pizza’s 10.000 Bitcoins betaald. Omgerekend naar de huidige waarde zou dat zo’n 24 miljoen euro zijn….
Wallets
Maar hoe werkt dat nu in de praktijk, met het overmaken van BTC tussen 2 personen. Eigenlijk heel simpel. Wat je bij een munt als Bitcoin nodig hebt is een zogenaamde wallet. Deze wallet is jouw portemonnee of ‘bankrekening’. Let wel: er is geen centrale instantie die de wallets beheerd, omdat er domweg geen centrale instanties bestaan bij cryptocurrency. Je bent dus zelf verantwoordelijk voor het beheer en de toegang tot jouw wallet. Verlies dus nooit de toegangsgegevens van jouw wallet, dan kun je daarna nooit meer bij je digitale geld komen! En er is geen bank of centrale instantie die je hiermee kan helpen. Deze wallet heeft een uniek adres (een hele lange tekenreeks). Stel, je wilt 0,5 BTC kopen twv. € 1200,= en deze opslaan in jouw wallet. Je gaat daarvoor naar een Exchange waar je traditioneel geld kunt omruilen voor Bitcoin. In Nederland zijn dat bijvoorbeeld Bitonic, BTCDirect of LiteBit. Je koopt daar (kan gewoon via iDeal) 0,5 BTC en vult als afleveradres het unieke adres van jouw wallet in. Even geduld (kan een half uurtje duren) en voila: de 0,5 BTC zie je in jouw wallet staan. Vanuit jouw wallet kun je dan vervolgens weer betalingen doen aan andere personen. Het enige wat je nodig hebt is het adres van hun wallet. Je zou bijvoorbeeld 0,1 BTC kunnen overmaken naar hun wallet.
Maar hoe maak je zo’n wallet dan aan? Dat kan op verschillende manieren. Het gemakkelijkst is bij een online Exchange. Veel exchanges (waar je Bitcoins en andere internetmunten kunt kopen/verhandelen) bieden als gratis service een online wallet. Deze heeft een uniek adres (dit noemen ze ook wel de public key) en het voordeel hiervan is het gemak. Er is echter ook een nadeel: je bent volledig afhankelijk van hen. Al jouw digitale munten (coins) staan in jouw wallet bij een externe partij. Ook de toegangscode tot die wallet (de private key) staat op hun systeem. Als hun systeem ‘gehackt’ wordt (of in het meest extreme geval: de eigenaren van de site blijken niet te vertrouwen), dan kunnen kwaadwillenden toegang verkrijgen tot jouw wallet en vanuit daar je saldo overmaken naar hun eigen wallet. Dan ben je dus gewoon je (crypto)geld kwijt. Dit is in het verleden al eens gebeurd, google maar eens op ‘Mt. Gox’.
Een tweede optie is om je wallet lokaal op je PC of laptop te bewaren. Bekende walletsoftware voor Bitcoin is bijvoorbeeld Electrum. Dit installeer je op je PC/laptop en vervolgens maak je binnen deze software een nieuwe wallet aan. Het voordeel is dat je niet afhankelijk bent van een online Exchange, dan heb je alles in eigen beheer. Je bent dan wel zelf verantwoordelijk voor de backup van en toegang tot jouw wallet. En het is belangrijk dat jouw PC/laptop niet besmet raakt met een virus/ransomware. Deze zou theoretisch ook toegang kunnen verkrijgen tot jouw lokale wallet en vanuit daar de coins stelen.
Een derde optie is een hardwarematige wallet zoals bijvoorbeeld de wallets van het Franse bedrijf Ledger. Dit is de mooiste en veiligste oplossing, zeker als het om grotere bedragen gaat. De wallet staat dan op een los apparaatje (soort van USB stick) die je loskoppelt als je deze niet gebruikt. Dit is de meest veilige oplossing.
Mocht je willen beginnen met de aanschaf van wat cryptocurrency, dan raad ik je aan om geen grote bedragen op een online Exchange te parkeren. Kleine bedragen prima (beveilig je account wel goed met een moeilijk wachtwoord en liefst nog met een extra beveiligingsoplossing als Google Authenticator) maar grotere bedragen kun je beter in eigen beheer bewaren.
Anoniem?
Ik schreef in het begin van dit blog dat mensen denken dat Bitcoin volledig anoniem is. Dat is het feitelijk niet. Transacties zijn namelijk niet anoniem. Elke transactie is precies te volgen, vanuit welke wallet het verstuurd is, wanneer het verstuurd is, wat het bedrag was en naar welke wallet het is verstuurd. Echter, wat wel anoniem is zijn de eigenaren van de wallets. Je weet niet wie de eigenaar is van de wallet, je hoeft geen NAW oid. op te geven bij het aanmaken van een wallet. Er is immers ook geen centrale instantie die BTC in beheer heeft. Je kunt dus wel zien wat er er aan transacties is verstuurd maar je weet niet wie de verzendende en ontvangende partij zijn. In dat opzicht is Bitcoin dus wel degelijk anoniem.
Altcoins
Het zal je opvallen dat ik het tot nu toe vooral over Bitcoin heb in dit blog. Bitcoin is dan ook de grootste, oudste en verreweg de meest bekende cryptocoin. Er zijn echter veel meer varianten, op moment van schrijven al een kleine 1000. De bekendste alternatieve coins (zo worden ze ook genoemd: altcoins, dit is de verzamelnaam voor alle cryptocoins naast de Bitcoin) zijn coins zoals Ethereum, Litecoin en Stratis. Zeker momenteel komen er dagelijks nieuwe coins bij, coins die vaak op één specifiek gebied iets toevoegen wat Bitcoin niet heeft. Of ze overlevingskans hebben, dat weet je niet. Sommige wel, sommige niet. Sommige coins zijn innovatief (zoals bijvoorbeeld Stratis in mijn ogen), sommige coins lijken puur gelanceerd te zijn om de bedenker rijk te maken. En ook op al deze altcoins wordt gespeculeerd. Er bestaat zelfs een nieuwe coin genaamd: Gulden. Of je er vertrouwen in moet hebben? Ik weet het niet. Indien investeerders geloven in de levensvatbaarheid van bepaalde altcoins, dan zul je zien dat de koers ervan stijgt. Maar het blijft een sterk volatiele markt waar je ook gemakkelijk veel kunt verliezen. Het is nog een erg nieuwe markt en verschijnsel, met alle kinderziektes en instabiliteit van dien. Dat is echter geen reden om geen aandacht te besteden aan het verschijnsel cryptocurrency.
De toekomst
Natuurlijk zijn overheden en traditionele banken niet blij met deze ontwikkeling, dat is althans mijn inschatting. Ze verliezen hiermee een stuk macht, macht over het geld. Waar een belastingdienst nu simpel op je bankrekeningen kan kijken wat jouw vermogen in Euro’s is, is dat bij cryptocurrency heel wat lastiger. Daar hebben ze echt jouw medewerking voor nodig, anders is het domweg niet in te zien. Vanuit privacy-oogpunt is het een positieve ontwikkeling in mijn ogen. En voor banken is dit natuurlijk helemaal een gevaar want die zijn domweg overbodig in een economie die volledig op cryptocurrency zou draaien.
Maar zover is het allemaal nog niet. We zullen voorlopig onze boodschappen en facturen gewoon in traditionele Euro’s blijven betalen. Maar feit is wel dat cryptocurrency zoals de Bitcoin en diverse altcoins absoluut bestaansrecht hebben. In mijn optiek gaat dit ook niet meer verdwijnen maar alleen nog maar veel en veel groter worden. Cryptocurrency is here to stay.